"Шоқан Уалиханов- алғашқы қазақ ғалымы".

Шоқанның өмірі – ең үлгілі өмір. Ер жеткен шағының көпшілігін әскери қызметте, саяхатта өткізген Шоқанның 6-7 жыл ғана жазумен айналысуға мүмкіндігі болды. Сол аз жылда оның соншалықты көп көріп, көп жазып, өлмес мұра қалдырғанына, жазған еңбектерінің ғылыми тереңдігіне, соншалық кең көлемді білімді аз жылда қалай алғандығына қайран қалмасқа болмайды «Шоқан тұлғасы таусылмайтын сырға бай, ғажайып тұлға ғой. Кейде өзіңмен өзің болып ой кешіп отырғанда, Шоқан өмірде рас болды дегенге сеніңкіремейтінім рас. Келте ғұмырына соншалықты мол еңбекті қалай ғана сыйдырған десеңізші?…» (Шыңғыс Айтматов) «Шыңғыстың сүйген ұлы Шоқан еді, Империя – патша жұрты тәмам көрді. Өнері топтан асқан жігіт еді, Сұм тағдыр сапар жолда қаза берді », — деп жырлады Ақан сері. Ия, Шоқан артына өлшеусіз мұра қалдырды. «Ғалымның хаты өлмейді» — деген Шоқанның өмірі мен ғылыми қызметі ешуақытта өлмек емес. Ғасырлар өткен сайын оның бейнесі тұлғаланып, келер ұрпақтың алдынан шықпақ. Өйткені ол барша халықты жүрегімен сүйіп, оларды ұлтқа, нәсілге, жынысына бөлмей бүкіл адамзат үшін аянбай еңбек етті.